Xuân Quỳnh là một nhà thơ nổi tiếng, đã trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Thơ của Xuân Quỳnh là lời thổ lộ của một tâm hồn phụ nữ đầy tình cảm, ấm áp và gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Bài thơ “Tiếng Gà Trưa” được sáng tác trong những năm đầu của cuộc kháng chiến, là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện rõ nét bản sắc của Xuân Quỳnh.
Kết Cấu Phân Tích Bài Thơ Tiếng Gà Trưa của Xuân Quỳnh
1. Khởi Đầu
- Giới thiệu tổng quan về nhà thơ Xuân Quỳnh, những nét chính về tiểu sử, đặc điểm con người, các tác phẩm chủ yếu và đặc điểm sáng tác.
- Tổng quan về bài thơ “Tiếng Gà Trưa”, ngữ cảnh sáng tác, tóm tắt giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật.
2. Phần Chính
a. Tiếng Gà Trưa Trên Con Đường Hành Quân
- Bối cảnh: dừng chân tại một xóm nhỏ trong hành trình dài.
- Âm thanh thân quen, chân thực của tiếng gà: ‘Cục… cục tác… cục ta’.
- Nghệ thuật ẩn dụ qua việc chuyển đổi cảm xúc bằng điệp từ ‘nghe’, làm nổi bật những trạng thái xúc động, nghẹn ngào của nhân vật khi nghe thấy tiếng gà trưa.
b. Tiếng Gà Trưa và Hồi ức Thơ ấu
- Ký ức Tuổi Thơ:
- Hình ảnh những ổ rơm hồng đầy trứng, là biểu tượng của gà mái mơ và gà mái vàng với những gam màu độc đáo, quyến rũ.
- Những lần bị mắng và sự trong sáng, hồn nhiên của cháu sau mỗi lần bị bà mắng.
- Hình ảnh Người Bà:
- Lời mắng của bà chứa đựng những ước mơ của bà về tương lai của cháu, bởi bà luôn mong muốn cháu lớn lên đẹp và thành công.
- Hình ảnh bà chăm sóc từng quả trứng cho gà, tạo ra hình ảnh một bà tận tụy, chịu khó.
- Những lo lắng và ước mong của người bà.
c. Tiếng Gà Trưa Gợi Lên Những Suy Tư
- Suy tư về Hạnh Phúc: Hạnh phúc không nằm ở những điều xa xôi, mà nó hiện diện trong những thứ giản dị, bình thường nhất trong cuộc sống hàng ngày.
- Suy tư về Hiện Tại và Mục Tiêu Chiến Đấu: Cháu chiến đấu vì lòng yêu Tổ quốc, xóm làng thân thuộc, và cũng vì người bà và tuổi thơ hồng sắc.
3. Kết Thúc
Tổng kết những điểm đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ, cùng chia sẻ cảm nhận cá nhân.
Xuân Quỳnh và Tình Yêu Đến Từ Tuổi Thơ
Bài thơ “Tiếng Gà Trưa” của Xuân Quỳnh là một hành trình trở về tuổi thơ, một chuyến phiêu lưu đầy kỷ niệm và cảm xúc. Tiếng gà trưa là âm thanh thân quen, gần gũi với Việt Nam, nó chứa đựng ý nghĩa và tình cảm đặc biệt. Trong bài thơ này, âm thanh của tiếng gà trưa mang theo biết bao cảm xúc cho nhân vật chiến sĩ. Khổ thơ đầu tiên đã thể hiện rõ mô tả âm thanh của tiếng gà trưa trên đường hành quân.
“Trên con đường hành quân dài
Dừng chân tại xóm nhỏ”
Hai dòng thơ mở đầu đã khắc họa được tình huống khi âm thanh của tiếng gà trưa xuất hiện, khi dừng chân tại một xóm nhỏ trong hành trình chiến đấu. Người chiến sĩ nghe thấy âm thanh quen thuộc của tiếng gà trưa: “Cục… cục tác… cục ta” – một âm thanh gần gũi, quen thuộc, đánh thức trong người chiến sĩ nhiều kỷ niệm và cảm xúc.
“Nghe tiếng nắng trưa xao lạc
Nghe bàn chân mỏi mệt
Nghe hồn về với tuổi thơ”
Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ và lặp lại điệp từ “nghe”, ba dòng thơ tạo nên bức tranh cảm xúc, hồi hộp của nhân vật trước tiếng gà trưa. Tiếng gà trưa như một phép màu làm tan biến nắng, mệt mỏi của hành trình chiến đấu, thay vào đó là những ký ức ấm áp từ thời thơ ấu.
Trong những khổ thơ tiếp theo, tiếng gà trưa gợi lại những kỷ niệm đẹp, hồn nhiên của tuổi thơ bên người bà yêu thương. Ký ức đầu tiên là những ổ rơm hồng tràn ngập trứng, gà mái mơ, gà mái vàng với bộ lông tỏa sáng như màu nắng. Hình ảnh của tiếng gà trưa kết hợp với tiếng bà mắng nhẹ nhàng và sự ngây ngô, hồn nhiên của cháu sau mỗi lần bị mắng.
“Tiếng gà trưa
Trứng ẩn trong ổ rơm
Gà mái mơ mộng hồng
Và gà mái vàng óng
Tiếng gà trưa
Bà mắng nhẹ lời ngọng
Gà đẻ mà mày nhìn
Cháu vội lấy gương soi
Mắt ngây ngô lo lắng”
Những năm tháng ấu thơ ở làng quê bên bà đã in sâu vào trái tim, và khi tiếng gà trưa vang lên, những ký ức ấy trỗi dậy. Ổ rơm hồng, gà mái mơ, gà mái vàng với màu nắng rực rỡ, những lời mắng nhẹ nhàng của bà và sự ngây ngô, hồn nhiên của cháu mỗi khi bị mắng – tất cả hiện lên trong âm thanh của tiếng gà trưa.
Trong hai khổ thơ cuối, tiếng gà trưa gợi lên những suy tư về hạnh phúc. Âm thanh của tiếng gà trưa và “ổ trứng hồng sắc trứng” là những hình ảnh gần gũi, bình dị trong tâm khảm của những người con ở mọi làng quê Việt Nam, là biểu tượng của cuộc sống yên bình, ấm no. Với người cháu, đó là những ký ức tuổi thơ, kết nối với người bà yêu quý. Và với cháu, “giấc ngủ hồng sắc trứng” – giấc mơ về những điều bình dị trở thành hạnh phúc tuyệt vời. Hạnh phúc không ở xa xôi mà hiện hữu trong những điều giản đơn nhất của cuộc sống đời thường.
Không chỉ suy tư về hạnh phúc, người cháu còn suy tư về hiện tại, về mục đích chiến đấu của mình.
“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.”
Bài thơ “Tiếng Gà Trưa” của Xuân Quỳnh là một tác phẩm đầy tình cảm và sâu sắc. Nó đưa chúng ta trở về tuổi thơ, để chúng ta cảm nhận lại những kỷ niệm và cảm xúc trong quãng thời gian ấm áp đó. Tiếng gà trưa không chỉ là một âm thanh, mà còn là biểu tượng của tuổi thơ, của tình yêu và sự chăm sóc của người bà. Bài thơ này là một lời tri ân đầy ý nghĩa và cảm xúc dành cho tuổi thơ và những người thân yêu của chúng ta.
