Phân tích và cảm nhận bài thơ Tức cảnh Pác Bó – ví dụ 1
Bước ra bên bờ suối, rồi vào hang đêm
Cháo, bẹ, rau măng, sẵn sàng chờ đợi
Bàn đá, chông chênh dấu vết lịch sử Đảng
Cuộc sống cách mạng thực sự rất cao quý!
Thời gian này, Bác trở về nước, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam. Trong hoàn cảnh sống khó khăn, với ‘Cháo bẹ rau măng’ sẵn có, làm việc thiếu thốn với ‘bàn đá chông chênh’, bài thơ phản ánh niềm vui và sự hóm hỉnh của một con người vượt qua khó khăn để tiến tới mục tiêu cao cả là giải phóng dân tộc. Mở đầu bài thơ bằng tứ tuyệt, Bác viết: “Sáng ra bờ suối, tối vào hang.” Câu thơ ngắn gọn, súc tích, chỉ trong bảy chữ đã diễn tả được cả thời gian và hành động. Thời gian là ‘sáng’, ‘tối’, không gian là ‘bờ suối’, ‘hang’ và trên nền của thời gian, không gian ấy hiện lên hình ảnh của một người miệt mài làm việc. Sự lựa chọn từ ngữ ‘sáng ra’, ‘tối vào’ gợi lên sự tuần hoàn, không đứng yên của cảnh vật.
Vì vậy, không có gì lạ khi chúng ta thấy thái độ ‘vẫn sẵn sàng’ của Bác trong câu thơ tiếp theo: “Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng”. Thơ nói lên một tinh thần, một cách tiếp cận cuộc sống mà lời thơ vẫn tự nhiên như lời nói hàng ngày. Điểm nổi bật của bài thơ là cụm từ ‘vẫn sẵn sàng’. Câu thơ khiến chúng ta liên tưởng đến triết lý sống của người quân tử xưa, ‘quân tử ăn chẳng kén no’. Bác sẵn sàng đối diện với cuộc sống kham khổ với tinh thần vui vẻ, dí dỏm. Bác coi thường những khó khăn, thậm chí cả những khi thân xác đau đớn, nhưng người chiến sĩ cách mạng ấy vẫn giữ tinh thần vui vẻ, hóm hỉnh. Những bài thơ như ‘Pha trò’, ‘Ghẻ’, ‘Dây trói’… trong ‘Nhật ký trong tù’ là tinh thần ung dung tự tại trước những hoàn cảnh khắc nghiệt với lời thơ hóm hỉnh, bất ngờ.
Bài thơ ‘Tức cảnh Pác Bó’ đơn giản nhưng sâu sắc. Bài thơ thể hiện một triết lí sống cao đẹp mà lời thơ tự nhiên, không có chút hoa mỹ. Giọng điệu thơ rất gần gũi với cách diễn đạt hàng ngày, làm cho chúng ta cảm thấy Bác không cố ý viết thơ nhưng nó lại mãi mãi đọng trong tâm trí, sức sống bền bỉ của bài thơ chính là điều đó.
Mở đầu:
- Tóm tắt nội dung tác phẩm: Bài thơ miêu tả cuộc sống sinh hoạt của Bác ở núi Pác Bó và tinh thần lạc quan, ung dung của người chiến sĩ cách mạng.
Phần chính
Luận điểm 1: Cuộc sống và làm việc của Bác ở núi Pác Bó
- Sự đối chiếu giữa sáng và tối, ra và vào thể hiện cuộc sống đều đặn, nhịp nhàng, mỗi ngày đều như nhau của Bác…
- Thức ăn của Bác đơn giản, giản dị: cháo ngô kèm rau măng. Đây là những thực phẩm có sẵn trong rừng. Cụm từ “vẫn sẵn sàng” không chỉ ám chỉ sự tự nhiên của thực phẩm, mà còn thể hiện tâm trạng luôn sẵn lòng đương đầu với khó khăn, thử thách của người chiến sĩ cách mạng.
- Bàn làm việc của Bác là những tảng đá chông chênh. Trên tấm bàn ấy, Bác thực hiện những công việc quan trọng, liên quan đến tương lai của cách mạng Việt Nam.
Ý kiến 2: Thái độ ung dung, tinh thần lạc quan, hòa hợp với tự nhiên của Bác.
- Dù cuộc sống đầy khó khăn, thiếu thốn, Bác luôn giữ tinh thần lạc quan, giọng điệu hóm hỉnh, vui vẻ khi kể về cuộc sống của mình…
- Câu thơ cuối cùng như một lời nói từ trái tim của Bác: “Cuộc đời cách mạng thật là sang”. Sự sang của Bác không phải là sự xa xỉ về vật chất, mà là sự sang trong khi sống trong thiên nhiên…
Ý kiến 3: Nghệ thuật
- Hình thức thơ tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích.
- Sử dụng ngôn ngữ giản dị, chân thực, mộc mạc kết hợp với giọng điệu vui tươi, hóm hỉnh để thể hiện tinh thần lạc quan của Bác.
- Sử dụng phép đối chiếu mang lại hiệu quả nghệ thuật cao.
Kết luận:
- Xác nhận lại giá trị của tác phẩm: Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” là một bài thơ giản dị, mộc mạc, thể hiện lối sống cao đẹp, phẩm chất cách mạng rực rỡ trong con người Bác.
