Trong cuốn sách Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức, chúng ta sẽ được khám phá một tác phẩm mang tên Chí Phèo, kể về cuộc đời bi kịch của một người đàn ông đầy đau khổ và tuyệt vọng.
I. Nhà văn tác phẩm Chí Phèo
- Tác giả của tác phẩm Chí Phèo là Nam Cao (1917 – 1951), tên khai sinh là Trần Hữu Tri. Nam Cao quê quán tại làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân), tỉnh Hà Nam.
- Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nam Cao từng làm nhiều nghề để kiếm sống: dạy học, gia sư, viết văn,… Các tác phẩm của Nam Cao thường bàn về cuộc sống khốn khó của người nông dân và những bi kịch của tầng lớp tri thức nghèo ở thành thị.
- Sau Cách mạng, Nam Cao tích cực tham gia vào các hoạt động văn nghệ và báo chí để phục vụ cuộc sống mới, thường viết về sự thay đổi trong nhận thức và hành động của nhiều tầng lớp nhân dân tham gia kháng chiến chống Pháp. Trong một chuyến công tác tại khu vực địch tạm chiếm của tỉnh Ninh Bình, Nam Cao đã hy sinh trong một trận phục kích của địch.
- Nam Cao đã cống hiến cho văn học bằng việc viết truyện ngắn và tiểu thuyết. Công trình sáng tác của ông được coi là một bước tiến quan trọng của văn học thực dụng, có tính triết học và nhân đạo cao. Ông chú trọng vào việc mô tả, phân tích tâm lý nhân vật, xây dựng nhân vật phức tạp và thực hiện nhiều đột phá trong nghệ thuật sự sống với phong cách trần thuật đa chiều, kết cấu linh hoạt, sử dụng ngôn ngữ sinh động và gần gũi với ngôn từ thực tế mà vẫn chứa đựng nhiều suy tưởng.
- Các tác phẩm nổi tiếng của Nam Cao bao gồm: Chí Phèo (truyện ngắn, 1941), Giăng sáng (truyện ngắn, 1942), Lão Hạc (truyện ngắn, 1943), Đời thừa (truyện ngắn, 1943), Truyện người hàng xóm (tiểu thuyết, 1944), Sống mòn (tiểu thuyết, 1944), Đôi mắt (truyện ngắn, 1948),…
II. Khám phá tác phẩm Chí Phèo
1. Thể loại
Chí Phèo là một truyện ngắn, kể về cuộc đời bi kịch của nhân vật chính.
2. Nguyên bản và bối cảnh sáng tác
- Truyện ngắn Chí Phèo được dựa trên một số sự kiện tại làng Đại Hoàng.
- Tác phẩm ban đầu được đặt tên là Cái lò gạch cũ, nhưng sau đó được đổi tên thành Đôi lứa xứng đôi.
- Bá Kiến là người phản ánh xã hội thực dân phong kiến, đại diện cho lớp thống trị. Chí Phèo là biểu tượng của sự đấu tranh và tuyệt vọng của những người nông dân bị bóc lột và đàn áp.
3. Phương thức diễn đạt
Chí Phèo được viết dưới hình thức tự sự, khiến người đọc như đang lắng nghe chính nhân vật kể lại cuộc đời của mình.
4. Người kể chuyện
Chí Phèo được kể từ góc nhìn ngôi thứ ba, cho phép người đọc nhìn thấy toàn cảnh cuộc đời và nhận thức của nhân vật chính.
5. Tóm tắt Chí Phèo
Trong làng Vũ Đại, Chí Phèo nổi tiếng với việc ăn xin và làm thuê cho nhà Bá Kiến. Anh thường gây rối trong làng và đã bị bỏ rơi ở cái lò gạch cũ trước khi được dân làng nuôi dưỡng. Sau khi ra tù vì ghen tuông, tâm hồn của Chí đã biến đổi hoàn toàn. Cuộc đời anh kết thúc bi thảm khi anh giết chết Bá Kiến và tự vẫn. Tuy nhiên, tình yêu của Thị Nở đã làm cho anh mong muốn trở lại con người thật sự. Thị Nở cũng hy vọng vào một tương lai hạnh phúc nhưng cuối cùng cô cũng phải chấp nhận sự thực về mối tình đau đớn này.
6. Cấu trúc văn bản của Chí Phèo
- Phần 1: Chí Phèo xuất hiện cùng tiếng chửi.
- Phần 2: Chí Phèo mất hết nhân tính.
- Phần 3: Chí Phèo tỉnh lại, nhận thức về bi kịch của cuộc đời mình.
7. Giá trị của nội dung
- Nam Cao lên án mạnh mẽ xã hội hiện tại đã đẩy những người đạo đức vào con đường hư hỏng, trở thành người xấu.
- Đồng thời, tác giả ca ngợi sự kiên trì và lòng trung hiếu của con người ngay cả khi họ gặp khó khăn và mất đi nhân phẩm, nhân tính.
8. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc với sự kết hợp tinh tế giữa đặc điểm phổ quát và đặc trưng riêng biệt.
- Nam Cao xuất sắc trong việc phân tích tâm lý nhân vật, khiến cho nhân vật của ông trở nên thực tế và sống động hơn cả.
- Nghệ thuật truyền đạt trần thuật của ông linh hoạt nhưng vẫn rất kiên định và nhất quán.
- Sử dụng ngôn ngữ sống động và đầy chất thực tế.
- Phong cách viết biến hóa đa dạng.
III. Khám phá chi tiết về tác phẩm Chí Phèo
1. Đặc điểm của làng Vũ Đại
- Làng Vũ Đại được tạo hình như một bức tranh nghệ thuật trong tác phẩm, là biểu tượng của nông thôn Bắc Bộ Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
- Xã hội làng Vũ Đại thể hiện sự trật tự và tôn trọng quy tắc.
- Hai mâu thuẫn cơ bản trong làng Vũ Đại: mâu thuẫn nội bộ trong bọn cường hào ác bá và mâu thuẫn giữa bọn cường hào ác bá và người nông dân hiền lành, đạo đức.
2. Hình tượng của Bá Kiến
- Bá Kiến là biểu tượng của giai cấp thống trị tại làng Vũ Đại.
- Bá Kiến có vẻ bề ngoại uy quyền và thông thái.
- Tác giả khám phá bản chất hào phóng của Bá Kiến trong mối quan hệ với người dân làng, đặc biệt là với Chí Phèo.
3. Tính cách của Chí Phèo
- Chí Phèo không có gia đình và bị bỏ rơi từ nhỏ.
- Chí có tính lương thiện và tự tôn.
- Sau khi bị bỏ vào tù và trải qua tám năm tù, Chí trở nên khác biệt về cả ngoại hình lẫn tính cách.
- Cuộc gặp gỡ của Chí với Thị Nở đã đánh thức lương tâm của anh và mang đến một tia sáng trong cuộc sống tuyệt vọng của Chí.
- Tuy nhiên, Thị Nở từ chối Chí và cuối cùng, Chí tự vẫn.
4. Gặp gỡ Thị Nở
- Thị Nở là người đã đánh thức lương tâm của Chí và mang lại sự hy vọng cho cuộc đời anh.
- Tuy nhiên, Thị Nở từ chối Chí và cuối cùng, Chí tự vẫn.
5. Học bài Chí Phèo hiệu quả
- Đọc và hiểu sâu về tác phẩm Chí Phèo có thể giúp bạn nắm vững kiến thức và truyền đạt giá trị nhân đạo của tác phẩm.
Đọc thêm tại bfstc.edu.vn để tìm hiểu thêm về những tin tức, sự kiện, và các bài viết thú vị về Hóa học, Khám phá, Mẹo, Câu chuyện, Văn học, Vật lý, Blog…
